5/5 - (1 امتیاز)

مدت زمان لازم برای مطالعه: 6 دقیقه

لحن و تن صدا چیست؟

تعریف لحن و تن صدا

مهم‌ترین ابزار هر سخن‌گو صدای اوست. اصلی‌ترین فاکتور یک صدای دل‌نشین هم، داشتن لحن و تن صدای مناسب است. اما آیا همۀ سخنوران صدای دلنشینی دارند؟ آیا می‌توان لحن و تن صدا را تغییر داد؟ تن صدای خوب، صدایی است که خش و گرفتگی نداشته باشد و صاف و رسا به گوش مخاطب برسد. اگر بخواهیم لحن صدا را توصیف کنیم باید بگوییم که صدای هرکس حس و حال و آهنگی دارد که لحن صدای او را ساخته است. با این تفاسیر به احتمال زیاد هر صدایی می‌تواند دل‌نشین شود. فقط باید راهش را یافت.

انواع تن صدا

تن صدا در خوانندگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و برای تقسیم‌بندی انواع صداهای خوانندگان تن‌های صدا را دسته‌بندی کرده‌اند. برخی افراد صداسازی می‌کنند که این امر در دراز مدت جالب نخواهد بود. در صدای خانم‌ها تن صدا به سه دسته تقسیم می‌شود و در صدای آقایان به چهار دسته که در اینجا به تک تک این تن‌های صدا می‌پردازیم.

انواع تن صدا در زنان:

  1. سوپرانو: اگر یک خوانندۀ زن زیرترین بخش صدایش را برای خوانندگی انتخاب کند در واقع سوپرانو خوانده است.
  2. متزوسوپرانو: این تن صدا در بخش متوسط صوتی قرار دارد. صدا در متزوسوپرانو از سوپرانو بم‌تر است و از کنترآلتو زیرتر است.
  3. کنترآلتو: این محدودۀ صدایی، بم‌ترین حالت صدا در زنان است و برخی از خوانندگان خانم با چنین صوتی می‌خوانند که به گوش انسان صدای بسیار بمی می‌رسد.

انواع تن صدا در مردان:

  1. کنترتنور: این نوع تن صدا از نادرترین انواع تن صدا در مردان است که افراد با قابلیت تولید چنین صدایی معمولاً از آن برای اجرای بخش‌های طنز استفاده می‌کنند.
  2. تنور: تنور محدودۀ صدای بسیار معمولی در میان مردان است که محدودۀ خاصی از نت‌ها را می‌تواند اجرا کند.
  3. باریتون: رایج‌ترین صدا در میان مردان تن صدای باریتون است که بین تنور و باس قرار دارد.
  4. باس: پایین‌ترین محدودۀ صدای انسانی، تن صدای باس است.

تن صدا در کودکان: محدودۀ تن صدای کودکان را نمی‌توان همچون بزرگسالان به طور دقیق دسته‌بندی کرد. کودکان پس از سن بلوغ تغییر صدا می‌دهند اما در مجموع صدای پسران و دختران قبل از بلوغ با توجه به محدودۀ صدای تولیدی، در ردۀ تن صدای زنان قرار می‌گیرند.

با توجه به انواع تن صدایی که بررسی کردیم نمی‌توانیم بگویم صدای خوب چه صدایی است. هرکس که بتواند از ظرفیت‌های تن صدای خود در هر محدوده‌ای که هست به صورت پخته و درست استفاده بکند، صدای دل‌نشینی به گوش اطرافیان می‌رساند و آن‌ها به این نتیجه می‌رسند که شخص صدای خوبی دارد.

انواع لحن صدا

اعتقاد بسیاری از متخصصان در حوزۀ آموزش فن بیان این است که مهم‌ترین اصل در این مسئله لحن صدای گوینده است. لحن بار احساسی کلام را به دوش می‌کشد و می‌تواند به هر شکلی که گوینده می‌خواهد تغییر کند. گوینده به کمک لحن صدای خود حتی می‌تواند پیام‌های ناگفته را هم انتقال دهد. بنابراین برای افرادی که قرار است در محیط‌های مختلف به بیان موضوعات مهم بپردازند دانستن لحن مناسب برای گفت‌و‌گو بسیار مهم است.

لحن، بدون استفاده از کلام به بیان مفهوم می‌پردازد و می‌توان گفت که در دسته‌بندی ارتباطات غیرکلامی قرار می‌گیرد. در اینجا انواع لحن‌های موجود در صدای انسان را با هم بررسی می‌کنیم.

  1. لحن خشن: لحن خشن زمانی در صدای افراد ایجاد می‌شود که به شدت از موضوعی عصبانی شده باشند. وقتی کسی از این لحن برای گفت‌و‌گو استفاده می‌کنند طرف مقابل به صورت ناخودآگاه به خود حالت تدافعی می‌گیرد و ارتباط خوبی بین این دو شکل نخواهد گرفت.
  2. لحن طعنه‌آمیز: وقتی جملۀ مثبتی می‌گوییم اما منظور اصلی ما تشویق طرف مقابل نیست این یعنی از لحنی دوپهلو و طعنه‌آمیز استفاده کرده‌ایم. در بیشتر مواقع افراد متوجه حقیقی نبودن ان تعریف می‌شوند و درمی‌یابند که آن‌ها را تمسخر کرده‌ایم. مثلاً اگر چیزی خوشمان نیاید و با لحنی طعنه‌آمیز از آن تعریف کنیم شخص مقابل متوجه می‌شود که این تعریف ساختگی است.
  3. لحن صدای بی‌تفاوت: وقتی گوینده در تمام مدت صحبت به صورت یکنواخت حرف می‌زند و هیچ هیجان یا تغییری در لحن صدایش ایجاد نمی‌کند این پیام را به اطرافیان می‌رساند که برای ادامۀ صحبت تمایلی ندارد و هرچه می‌گوید از سر اجبار و خالی نبودن عریضه است.
  4. لحن طلبکارانه: وقتی کسی دربارۀ مسئله‌ای خود را محق می‌داند برای درخواست خود لحنی طلبکارانه به صدایش می‌دهد. چنین لحنی هم مانند لحن خشن طرف مقابل را به حالت تدافعی فرو می‌برد.
  5. لحن پرسشی: اگر کسی در هنگام پرسیدن یک سؤال به صدایش لحن پرسشی ندهد به احتمال زیاد طرف مقابل متوجه سؤالی بودن حرفش نمی‌شود و در نتیجه پاسخی هم نمی‌دهد.
  6. لحن متعجب: وقتی کسی از چیزی به وجد می‌آید یا برایش باورپذیر نیست ناخودآگاه لحنی تعجبی به صدایش می‌دهد.
  7. لحن محترمانه: در ملاقات‌های رسمی و در برابر افراد بزرگتر، اغلب از این لحن استفاده می‌شود.

 

راهکارهای تقویت تن صدا

برخی افراد بر این باورند که تن صدای هرکس از ابتدا تا انتهای عمرش ثابت است و نمی‌توان آن را بهتر کرد. این که تن صدای ما از محدوده‌ای که دارد هرگز خارج نمی‌شود امری اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان آن را کتمان کرد اما می‌توان از حداکثر ظرفیت صدای خود استفاده کرد و صدای دل‌نشینی تولید کرد.

تن صدای همۀ انسان‌ها خام است مگر آنکه با تمرین به پرورش صدا بپردازند و آن را پخته کنند. برخی افراد برای اینکه صدای تأثیرگذاری داشته باشند دست به تقلید صدا و صداسازی می‌زنند؛ در حالی که نمی‌توان همواره از این روش استفاده کرد و دیر یا زود شخص از این کار خسته می‌شود.

تن صدا در سخنرانی

یادتان باشد که هر چقدر هم صدایتان را پرورش دهید، در صورتی که دچار استرس شوید تمام این تمرین‌ها بی‌ارزش می‌شوند. وقتی استرس حمله می‌کند ضربان قلب به شکل محسوسی افزایش پیدا می‌کند و به دنبالۀ آن خون با فشار بیشتری در کل بدن جریان می‌یابد و بدن انسان از حالت عادی خود خارج می‌شود. اگر می‌خواهید تن صدای یا همان Tone خوبی داشته باشید و سخنرانی دل‌چسبی ارائه دهید ملاک اصلی این عمل، کنترل استرس است. وقتی توانستید بر خود مسلط شوید می‌توانید به کمک تکنیک‌های ساده‌ای که گفتیم چند تمرین برای تن صدایتان انجام دهید و با آمادگی به سخنرانی برای مخاطبانتان بپردازید. در انواع مذاکرات داشتن تن صدای مناسب از مهم‌ترین ملاک‌های موفقیت در جلسات است.

تمرین لحن صدا

لحن صدا یا Voice در واقع همان احساسی است که پشت هر کلام نهفته است. با وجود اینکه لحن از احساسات هر شخص تشکیل می‌شود اما می‌توان به کمک تمرین‌هایی درست، آن را طوری پرورش داد که مخاطب را به خود جذب کند. امروزه مهم‌ترین عامل موفقیت هر کس توانایی جذب مخاطبان بیشتر است و بر همین اساس محققان به جزئیات رفتاری انسان‌ها دقت کرده‌اند و حالا می‌دانیم که حتی لحن گفتارمان را هم می‌توانیم تغییر دهیم.

یکی از تمرین‌های داشتن لحن بهتر در آموزش فن بیان این است که سخنران، قصه‌ای بگوید. به هر حال هر قصه‌ای فراز و فرودهایی دارد و اتفاقات تلخ و شیرینی در آن گنجانده شده است. قصه‌گویی که بتواند تمام حس‌های موجود در داستان را بدون افراط و تفریط برای مخاطب تعریف کند و او را تا پایان داستان با خود همراه کند، برنده است.

تمرین‌های دیگری هم برای تقویت لحن بیان وجود دارد مثل تمرین اخبار گفتن یا خاطره تعریف‌کردن که می‌توانند علاوه بر تأثیرگذاری بر لحن، باعث افزایش اعتمادبه نفس و خودباوری سخنگو خواهد شد.

در سخنرانی آسانسوری که یکی از انواع سخنرانی است، لحن و تن صدا می‌تواند ابزاری قدرتمند برای سرعت بخشیدن به مکالمه و متقاعدسازی طرف مقابل باشد. در این نوع سخنرانی آنچه مهم است مهارت کافی در معرفی خود و بیان مسئله در کمترین زمان ممکن است.

در کنار آنچه ما بیان می‌کنیم، راه‌ دیگر انتقال پیام را نباید فراموش کنیم. زبان بدن، زبانی قدرتمند برای انتقال پیام و درک مخاطب است. کسانی که از دانش زبان بدن برخورداند در برقراری روابط مؤثر بسیار موفق‌تر از دیگران عمل می‌کنند.

چگونه زبان بدن دیگران را بخوانیم؟ برای خوانش زبان بدن دیگران امروزه متدهای بسیار دقیق و کارآمدی تعریف شده است که در کلاس‌های زبان بدن و کتاب‌های مربوط به آن این متدها آمده است. علاوه‌بر آن شناخت اولیۀ افراد باعث می‌شود خواندن زبان بدنشان ساده‌تر شود. افرادی که به این حوزه دقت می‌کنند، پی برده‌اند که چقدر می‌توان در مسیر موفقیت از این دانش استفاده کرد و موفقیت در انواع مذاکرات را به کمک دانستن زبان بدن برای خود آسان می‌کنند.

کلمات کلیدی: سخنرانی، لحن صدا، تن صدا، تغییر تن صدا، تقویت صدا، ارتباط کلامی