شاید برایتان پیش آمده باشد که با افرادی روبهرو شویدکه تارهای صوتی‌شان به‌اصطلاح روی‌هم خوابیده یا در هم گره خورده است و آوایی نه‌چندان خوشایند شنیده شود، یا بالعکس افرادی را ملاقات کرده‌اید که آوای تارهای صوتی‌شان انگار که در بهترین نوع ساز به گوشتان نواخته میشود؟
حقیقت این است که صدا سرشار از رازهای درونی است و هر صدا روایتگر آواها، هجاها و در کل نوع تنفسی است که آدمی دارد. هر تغییر روانی و فیزیکی ساده، جریان تنفس را دستخوش تغییر میکند. عصبانی که میشوید، جریان تنفستان تغییر میکند، شاد که هستید مدل تنفس عوض میشود، آرام که هستید تنفس شما آرام است، دستپاچه که میشوید تنفس تند میشود… این همه تغییر ضربان تنفسی، صدا و کلام را تغییر میدهد.
پس می توانیم بگوییم «نقطه آغاز تولید صدای درست، تنفس درست است»؛ چرا که تنفس نادرست در نهایت منجر به تغذیه نکردن روح گفتارمان میشود و این حالت برای کسی که علاقه‌مند به صحبت کردن در جایگاه سخنران یا گوینده است لذت‌بخش نیست. برای آگاهی از این مطلب ابتدا لازم است با اندام‌های صوتی و دستگاه تنفسی آشنا شویم.
دستگاه تنفسی از دو قسمت فوقانی (قسمت بالا) و تحتانی (قسمت انتهایی) تشکیل شده است که در کنار یکدیگر وظیفه تهویه هوا (یعنی ورود و خروج هوا از داخل به خارج و بالعکس) را بر عهده دارند. راه‌های هوایی فوقانی (سوراخ‌های بینی، سینوس‌ها، حلق، لوزه‌ها، حنجره، نای) بعد از گرم کردن و تصفیه هوای تنفسی، آن را به سیستم تحتانی (ریه‌ها) می‌فرستند و عمل تبادل گازی اتفاق می‌افتد.
تقسیم‌بندی اندام‌های گفتاری
1- اندام‌های تنفسی – شامل شش‌ها، نایژه‌ها و نای
2- اندام‌های واج ساز – این اندام‌ها در محفظه غضروفی موسوم به (حنجره) قرار دارند که نقش آن‌ها تولید واج، حالت بیواجی، تولید نجوا و حالت انسداد (گرفتگی) است.
3- اندام‌های تلفظی – شامل حفره حلق، دهان و …
اندام‌هایی که در تولید آواهای زبان بکار گرفته می‌شوند عبارت‌اند از:
- سینوس‌های اطراف بینی: شامل 4 زوج از حفره‌های استخوانی هستند که در ارتباط با بینی می‌باشند و به مجاری بینی راه دارند که یکی از اعمال سینوس‌ها ایجاد شدت و نوسان در صحبت کردن است.
- حنجره: عضو ایجاد صوت، قسمتی از راه هوایی است که حلق (ساختمان مخروطیشکل که بینی و دهان را به حنجره مربوط می‌سازد) را به نای مربوط میکند و مهم‌ترین عملش تولید صداست که تارهای صوتی روی قسمتی از حنجره به نام گلویت قرار دارند.
- نای: لوله‌ای مرکب از یک بافت به شکل نیمحلقوی است که بین حنجره و شش‌ها قرار دارد و راهی است برای عبور هوا.
- شش‌ها (ریه‌ها): دو اندام اسفنجی شکل که در درون قفسه‌ی سینه جای دارند و به‌وسیله‌ی دو نایچه به نای مربوط می‌شوند و مسئول تهویه (دم و بازدم) می‌باشند.
- دیافراگم: این عضله مهم‌ترین عضله تنفسی است که قفسه سینه را از حفره شکمی، جدا می‌سازد. برای ایجاد تهویه (دم و بازدم) باید دیواره قف
سه سینه و قسمت تحتانی آن در ناحیه‌ای که دیافراگم قرار گرفته است قابلیت حرکت داشته باشد. این حرکات باعث میشود که حجم و ظرفیت قفسه سینه افزایش یا کاهش یابد.
وقتی (دم) اتفاق می‌افتد درواقع هوا از طریق نای به ریه‌ها وارد میشود و اصطلاحاً مکش اتفاق می‌افتد، با بالا رفتن قفسه سینه و افزایش حجم ریه و پایین رفتن دیافراگم به دیواره شکمی فشار وارد میشود و درنتیجه شکم همسو با جریان دم بالا می‌آید و درنتیجه صدای پرتر، بلندتر و بم‌تر خواهیم داشت.
| درواقع حرکت دادن دیافراگم به سمت پایین یا به‌اصطلاح «عمق بخشیدن به دیافراگم» تنها راه افزایش فضای تنفسی و تقویت صوت است.
|
در (بازدم) بالعکس با شل شدن عضلات دمی، دیافراگم بالا می‌رود و اندازه قفسه سینه کم میشود و هوای درون شش‌ها از راه‌های تنفسی بیرون فرستاده میشود.
و در آخر اینکه تمرین صدا می‌تواند به ما صدای درست‌تری بدهد، اما صدای بهتر محصول کار روی تنفس و دیافراگم است.
تمرین:
- خوب و اصولی نفس بکشید و به نفس کشیدن از بینی عادت کنید و دیگر از دهان نفس نکشید و هرگاه نیاز به حبس نفس بود، هوا را از بینی وارد کنید.
- یک موزیک استاندارد را خوب گوش کنید و خوب بخوانید اما تقلید نکنید.
- از این هفته پرهیز کنید، از دود، آب یخ و داغ، تندی‌ها و ترشی‌ها! و…
برخی منابع مطالعه شده در تدوین این مقاله:
فیزیولوژی پزشکی گایتون
تنفس و تبادلات گازی برونر و سودارث
جادوی گفتار (پرورش صدا و بیان) آرش آبسالان
(سمیه نجفی)
هنوز دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.